Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), bireyin yaşamını olumsuz etkileyen bir psikiyatrik bozukluk olarak ortaya çıkar, bu da dikkatinin kolayca dağılması, aşırı hareketlilik ve dürtüsellik (aklına geleni hemen yapma, sonuçlarını düşünmeden hareket etme) belirtilerini içerir. Dikkatsizlik, hareketlilik veya dürtüsellik zaman zaman herkesin deneyimlediği durumlar olabilir. Ancak, bu belirtiler DEHB tanısı alan kişilerde daha sık, daha şiddetli ve yaşamı daha fazla etkileyebilir. Bu nedenle, DEHB, aile hayatından sosyal ilişkilere, okul başarısından özsaygı ve güvene kadar birçok alanda önemli ruh sağlığı sorunlarına neden olabilir.
DEHB olan çocuklarla ilgili ebeveynlerin sıkça dile getirdiği şikayetler arasında şunlar yer alır: “Çocuğumuz bizi duymuyor, söylediklerimizi yerine getirmiyor veya defalarca hatırlatmamıza rağmen ancak bağırdıktan sonra yapmaktadır. Günlük basit görevlerini yerine getirmiyor, ısrarcı bir tutum sergiliyor.” Öğretmenler de bu çocukları “Çok hareketli, uzun süre yerinde duramayan, dersi dinlemeyen, sık sık yerinden kalkan, izin almadan konuşan, kurallara uymayan, düşünmeden hareket eden ve ardından pişman olan” şeklinde tanımlarlar. Ancak bu tanımlamalar sadece problemin yüzeyini açıklamaktadır. Aslında, DEHB olan bir çocuğun yaşamında çeşitli sorunlar ve zorluklar mevcuttur.
TEMEL BELİRTİLER
DEHB, Amerikan Psikiyatri Birliği’nin tanımına göre, bireyin yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayan dikkat sorunları, aşırı hareketlilik ve dürtüsel davranışlarla kendini gösteren bir psikiyatrik bozukluktur. Bu bozukluğun üç temel belirtisi şunlardır:
- Dikkat eksikliği
- Aşırı hareketlilik
- Dürtüsel davranışlar
DİKKAT EKSİKLİĞİ NEDİR?
Dikkat eksikliği, kişinin yaşına uygun olarak beklenen dikkat süresinin ve yoğunluğunun altında olması durumunu ifade eder. Bu durum, dikkatin belirli bir noktaya odaklanamaması, kolayca dağılması, dağınıklık, unutkanlık, eşyaları kaybetme ve dikkatsizce hatalar yapma gibi belirtilerle kendini gösterir.
Anne babalar ve öğretmenler, dikkat eksikliği olan çocukları şu şekillerde tanımlarlar:
Anne babalar:
– “Söylediklerim bir kulağından girip diğerinden çıkıyor.”
– “Akli sürekli başka yerde gibi, çok dalgın.”
– “Bilgisayar başında saatlerce oturabiliyor ama ödev başında en fazla 10 dakika.”
– “Sık sık eşyalarını kaybediyor.”
Öğretmenler:
– “Dersi dinleyemiyor, sürekli etrafıyla ilgili ya da hayal kuruyor.”
– “Başladığı işi tamamlayamıyor.”
– “Sınavlarda dikkatsizce hatalar yapıyor.”
– “Soruları sonuna kadar okumadan yanıtlıyor.”
– “Ödev başında çok yavaş, 10 dakikalık bir işi 3-4 saatte tamamlayamıyor.”
